De Argentijnse componist Osvaldo Golijov (1960) is een van de spannendste componisten van de 21ste eeuw. Hij componeerde onder meer stukken Yo-Yo Ma, het Chicago Symphony Orchestra en het Kronos Quartet. Op het Stiftfestival 2024 staat zijn kamermuziek in de schijnwerpers.
Onder de piano
Zijn eerste noten componeerde Golijov toen hij een jaar of zes was. Met een moeder als pianodocent zat hij regelmatig onder haar piano met zijn speelgoed te spelen en bedacht hij zijn eigen melodietjes. Zijn moeder zette ze vervolgens op notenschrift. Hoewel Golijov later een conservatoriumstudie piano deed en de piano nog altijd gebruikt bij het componeren, lag zijn interesse van begin af aan bij improviseren en het verkennen van nieuwe klanken.
Piazzolla
Golijov groeide op in La Plata, net ten zuiden van tango-hoofdstad Buenos Aires, precies in de periode dat de tangoscene zich in tweeën splitste. Aan de ene kant was er de traditionele tango, aan de andere kant de nuevo tango van Astor Piazzolla, die vrijer was qua vorm, lengte, tempo en instrumentatie. Met zijn vader in het ene kamp en zijn moeder in het andere kamp kreeg Golijov beide benaderingen met de paplepel ingegoten, maar het was vooral Piazzolla die Golijovs ogen opende om te gaan componeren. Het meest inspirerend vond hij de manier waarop Piazolla de brug sloeg tussen intellectuele, gecomponeerde muziek, zoals die van Stravinsky en Bartók, en de muziek van de straat.
Eclectisch
In de muziek van Golijov hoor je de hele wereld terug. Dat klassieke componisten graag hun oor te luisteren leggen bij andere muziekstijlen en daaruit ritmes en melodieën te citeren en parafraseren in hun eigen composities is niet nieuw. Maar Golijov haalt daarbij alles uit de kast: in zijn oeuvre zijn behalve invloeden uit zijn jeugd (tango, klassieke kamermuziek, klezmer en Joodse liturgische zang) ook referenties te vinden aan flamenco, Arabische muziek, Turkse rock, elektronische muziek, Caribische dansen, Braziliaanse capoeira, blues, ballades uit Centraal-Azië… de lijst kan zo nog wel even doorgaan. In zijn composities weeft Golijov meestal meerdere muziektradities samen en zijn kaleidoscopische stijl is daarom niet eenvoudig in een hokje te plaatsen. Hoe moeten we zijn muziek dan noemen? Golijoviaans dan maar, concludeerden de recensenten.
Soundtracks
Golijov werkte meerdere keren samen met de Amerikaanse filmregisseur Francis Ford Coppola. In 2006 vroeg die hem om de muziek te componeren voor zijn nieuwe film Megalopolis, over een futurische stad die het midden houdt tussen New York en het antieke Rome. Het werd een project van de lange baan: pas in 2024 ging de film in première op het Film Festival in Cannes, mét Golijovs jazzy soundtrack. In de tussentijd componeerde Golijov ook de muziek voor Coppola’s films Youth Without Youth,Tetro, en Twixt.
Kamermuziek
Op het Stiftfestival 2024 klinkt Golijovs bekendste kamermuzikale compositie Tenebrae, voor sopraan, klarinet en strijkkwartet. Het is geïnspireerd op de Leçons de ténèbres van François Couperin (1668-1733), passiemuziek op de Bijbelse Klaagliederen van Jeremia, waarin de profeet rouwt over de verwoesting van Jeruzalem. Tenebrae dateert uit 2000, een jaar waarin Golijov in een week tijd heen en weer werd gesmeten tussen geweld en hoop. Tijdens een bezoek aan Israël maakte hij een nieuwe golf van geweld in het Midden-Oosten mee. Een week later bezocht hij met zijn vijfjarige zoon het planetarium in New York: voor het eerst zag zijn zoon de aarde als een kleine blauw stip door het universum bewegen. Deze tegenstelling hoor je ook terug in de muziek: sereen en onschuldig maar met een gespannen onderstroom.
